Τι μας είπε ο ψυχολόγος/ Psychologist's conclusion over the activity

Ο ψυχολόγος της δραστηριότητας Big Other's Little Others ήλθε, είδε (δεν έφριξε) και έβγαλε το πόρισμά του. Enjoy! Η εικαστική ομάδα ξεκίνησε το πειραματικό της πρότζεκτ με μοναδικό κανόνα το ότι δεν θα υπάρχουν κανόνες – το πρότζεκτ όχι μόνο δεν θα είχε δομή αλλά ούτε καν θεματικούς άξονες. Μοναδικός στόχος ήταν η αλληλεπίδραση των καλλιτεχνών μεταξύ τους και το οποιοδήποτε παραχθέν εικαστικό αποτέλεσμα. Το ελάχιστο αυτό πλαίσιο εργασίας επέτρεπε στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες να επέμβουν, να παρέμβουν, να αλληλεπιδράσουν, να αγνοήσουν ή ακόμα και να καταστρέψουν τη δουλειά των υπολοίπων. Οι καλλιτέχνες εγκατέλειπαν τον προσωπικό τους χώρο - δηλ. το προσωπικό τους στούντιο - και με τη συμμετοχή τους στο πρότζεκτ ουσιαστικά παραιτούνταν από την ασφάλεια που ενυπάρχει και συνοδεύει τη μοναχική/ατομική δημιουργία. Επιπρόσθετα, οι καλλιτέχνες δεσμεύονταν να λειτουργήσουν ως άνθρωποι αλλά και ως επαγγελματίες κάτω από τη θέα του Big Other που στην προκειμένη περίπτωση ήταν οι υπόλοιποι συμμετέχοντες στο πρότζεκτ αλλά και η δική μου παρουσία ως ψυχολόγου. Επιπρόσθετα, η συνύπαρξη καλλιτεχνών στον ίδιο χώρο και η προσπάθειά τους να δημιουργήσουν στην παρουσία των άλλων σήμαινε ότι ρίσκαραν τόσο τον τρόπο που οι άλλοι τους έβλεπαν αλλά και τον τρόπο που οι ίδιοι έβλεπαν τον εαυτό τους. Τα συγκεκριμένα αυτά δεδομένα δημιούργησαν ακριβώς συνθήκες μέγιστου ρίσκου για όλους. Η πλειοψηφία των καλλιτεχνών μπροστά σε αυτές τις αβέβαιες συνθήκες και κυρίως μπροστά στην απουσία ενός κοινού θεματικού άξονα, που θα λειτουργούσε ως συνεκτικός στόχος για την ομάδα, αισθάνθηκε έντονη ανασφάλεια, αβεβαιότητα και φόβο. Σε μια προσπάθεια να ξεπεραστεί η συναισθηματική φόρτιση που δημιουργούσε αυτό το τεχνητό κενό η ομάδα βρήκε διέξοδο μέσα από την κατασκευή ενός “Θεού”. Ο από μηχανής αυτός “Θεός” της ομάδας επιφορτίστηκε με το καθήκον να θέτει αποστολές και να καθοδηγεί θεματικά την ομάδα κάτι που θα επέτρεπε σε αυτή να έχει ένα κοινό σκοπό. Στη συνέχεια, ο “Θεός” συμπτωματικά αντικειμενοποιήθηκε, μέσα από τους προσωπικούς συμβολισμούς ενός μέλους της ομάδας, και πήρε την απρόοπτη και παράδοξη μορφή ενός ψυγείου το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή ανάμεσά μας. Στην πορεία, ένα άλλο μέλος της ομάδας προσέδωσε στο ψυγείο και ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά προφανώς για να αισθανθεί το “Θεό” ως προσιτότερο. Βεβαίως, όπως συμβαίνει με όλους τους “Θεούς” που φτιάχνονται για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ανάγκες της στιγμής, και ο συγκεκριμένος “Θεός” εγκαταλείφθηκε ξαφνικά σε λιγότερο από δύο μέρες. Η εγκατάλειψη του “Θεού” όμως σηματοδοτούσε μια ψυχολογική κίνηση της ομάδας προς τα εμπρός μια και τώρα η ομάδα έψαχνε να βρει το νόημα της ύπαρξής της και την ταυτότητά της μέσα από τα ίδια της τα μέλη χωρίς να έχει την ανάγκη να επικαλείται και να προσβλέπει σε από μηχανής “Θεούς”. Από τις πολύ πρώτες μέρες η ομάδα συγκρούστηκε με την παγίδα στην οποία η ίδια είχε πέσει. Η μοναδική αρχική συμφωνία μεταξύ των καλλιτεχνών, ότι δηλαδή δεν θα υπάρχουν κανόνες και άρα θα ξεκινούσαν να συνυπάρχουν και να δημιουργούν από το μηδέν (μια κατάσταση tabula rasa), στην πραγματικότητα αποδείχτηκε ότι ήταν αδόκιμη και παραπλανητική. Όπως συμβαίνει και χαρακτηρίζει εμάς τους ανθρώπους είναι αδύνατο να ξεκινήσουμε από το μηδέν - το παρελθόν και τα όσα ζήσαμε καραδοκούν. Πολλές φορές, σε εμάς τους ανθρώπους, το παρόν που φτιάχνουμε και ζούμε επηρεάζεται και σχηματίζεται από το παρελθόν μας. Και η ομάδα αναπόφευκτα συγκρούστηκε με αυτό το ανθρώπινο δεδομένο. Γρήγορα λοιπόν διαφάνηκε ότι το κάθε μέλος έφερνε μαζί του μια διαφορετική και πολύ προσωπική κουλτούρα – ένα μέλος αναπτύχθηκε σε κυπρο-γερμανικό έδαφος, ένα άλλο σε καναδο-αγγλικό, ένα άλλο σε κυπρο-αυστραλο-αγγλικό, ένα άλλο σε ιρλανδο-αγγλικό, ένα άλλο σε κυπρο-ιταλικο-κινεζικό κλπ. Πέρα από αυτή την ανομοιογένεια όσο αφορά στην επαφή με διαφορετικές κουλτούρες τα μέλη της ομάδας ήδη έφερναν μαζί τους ιδιοσυγκρασιακές μεθόδους καλλιτεχνικής δημιουργίας, έκφρασης, χρήσης υλικών κλπ. Σημαντικό ήταν επίσης ότι το κάθε μέλος αντιλαμβανόταν ακόμα και την έννοια της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης και συνεργασίας εντελώς ιδιοσυγκρασιακά. Για κάποια μέλη αλληλεπίδραση σήμαινε να δημιουργούν μαζί (hands-on) πάνω στο ίδιο έργο και να βρίσκονται διαρκώς σε γεωγραφική και ψυχική εγγύτητα. Για κάποια άλλα αλληλεπίδραση σήμαινε να αναπτύξουν ένα διάλογο ανάμεσα στα έργα τους χωρίς κατ’ ανάγκη να δουλεύουν πάνω στα ίδια έργα. Για κάποια άλλα μέλη αλληλεπίδραση σήμαινε ένα παιχνίδι ανάμεσα στα έργα τους με βάση την τοποθέτησή τους στο χώρο. Για άλλα αλληλεπίδραση σήμαινε απλές παρεμβάσεις ή την απλή χειρωνακτική βοήθεια ενός καλλιτέχνη προς τον άλλο. Η διαφορετικότητα αυτή ως προς τους προσωπικούς κώδικες επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης εκφράστηκε και σε ακόμα ένα σημαντικό επίπεδο. Στο επίπεδο του πως πλησιάζω το συνάδελφο καλλιτέχνη. Κάποια μέλη προτού πλησιάσουν περίμεναν να προσκληθούν από τον Other. Κάποια άλλα μέλη με το πέρασμα του χρόνου πλησίασαν από μόνοι τους επιλεκτικά εκείνον τον Other με τον οποίο αισθάνθηκαν την απαιτούμενη οικειότητα. Κάποια άλλα μέλη προσδοκούσαν και ανέμεναν την αλληλεπίδραση από το πρώτο δευτερόλεπτο ύπαρξης της ομάδας και όταν η αλληλεπίδραση δεν συνέβαινε αισθάνθηκαν αναγκασμένοι πια να προσκαλέσουν τον Other. Κάποια άλλα μέλη απλά δεν πλησίασαν ποτέ τον Other. Αγαπητέ επισκέπτη, Η εικαστική έκθεση που ζεις αυτή τη στιγμή αποτελεί το στιγμιότυπο της 10ης μέρας ζωής της ομάδας. Το στιγμιότυπο αυτό απλά αποδίδει τα τεκταινόμενα στην ομάδα τη 10η μέρα ζωής της και οπωσδήποτε δεν αποτελεί ένα τελικό προϊόν που είχε ως αυτοσκοπό την έκθεσή του. Αυτό που ζεις είναι το τελευταίο επεισόδιο μια διαδικασίας που έχει παγώσει ξαφνικά. Έτσι και αλλιώς αυτό ήταν τελικά και το πείραμα…

The artistic team started its experimental project based on the rule that there will be no rules – there would be no structure nor thematic hubs/ keystones. The only aim would be the interaction among the artists and the final artistic result. This limited framework of work allowed the participants - artists to interfere, to interplay, to ignore or even to destroy the job of the others. The artists abandoned their personal space, that is their private studio, and with their participation in the project actually quitted from the security that exists/ is presupposed and accompanies individual creation. In addition, the artists were committed to function both as people as well as professionals under the eye of the Big Other that in this case were the other participants as well as my own presence as a psychologist. Moreover, the co-existence of artists in the same space and their attempt to create in the presence of others meant that they put at risk not only the way others viewed them but also the way they viewed themselves. Precisely these specific facts created conditions of great risk for everyone. The majority of the artists felt intense insecurity, uncertainty and fear due to these special conditions and mainly because of the lack of a common thematic hub that would function as the common aim/target for the team. In an attempt to overcome this emotional pressure generated by this technical gap, the team found a way out through the creation/invention of a “God”. This “ex machina” God of the team was loaded with the duty to dictate/impose missions and to guide the team thematically, something that would allow the team to have a shared, common purpose. Soon afterwards, that “God” was by coincidence objectified because of a participant’s personal symbolisms and took/assumed the unexpected and paradoxical form of a fridge which is at present among us. Later on, another team member gave the fridge human characteristics, obviously in order to feel “God” as more accessible. Of course, as it is usually the case with all “Gods” who are invented to serve certain instant needs, that specific “God” was suddenly abandoned in less than two days. The jilt of this “God” showed a psychological move of the team forward, since the team was now trying to find the meaning of its very existence and its identity through its own members, without feeling the need to invoke and appeal to “Gods ex machina”. From the very first days the team confronted the trap in which it had fallen. The single original deal among the artists, that there would be no rules and therefore they would start to co-exist and create from the zero point (a tabula rasa situation), was proved to be impossible and misleading in reality. As it is always the case with human beings, it is impossible to start from zero – the past and whatever we have lived/experienced are waiting for us. Many times the present we live is influenced and formed by our past. Thus, it was inevitable for the team to come against that human fact. Therefore, it soon became evident/apparent that every team member brought with it a different and very personal culture – a member developed in/on a Cypriot-German environment/base, another in a Canadian-English, another in Cypriot-Australian- English, another in an Irish-English, another in an Cypriot-Italian-Chinese etc. Beyond this diversity as far as the contacts the team members had with different cultures is concerned, the members of the team already brought with them idiosyncratical methods of artistic creation, expression, material use etc. It was also important the fact that every member viewed even the notion of their interaction and cooperation completely idiosyncratically. For some members this meant creating together (hands on) on the same piece of art and being in geographical and psychic contact or resemblance. For others interaction meant to develop a dialogue between their creations even if they did not work on the same ones. For some other members interaction meant a kind of a game among their creations based on their placement in the exhibition space. For others interaction meant simple interventions or mere manual help of an artist to the other. This diversity in relation to the personal codes of communication and interaction was expressed in another significant level. The level of how I approach a colleague artist. Some members waited to be invited by the “Other” before approaching. Some others selectively approached the “Other” with who they felt the required familiarity as time went by. Some other members expected and looked forward to this interaction from the very first second of the team’s existence and when they observed that this failed to happen, they felt obliged to invite the “Other” themselves. Finally, there were members that failed to approach the “Other” completely. Dear visitor, The artistic exhibition you experience at the moment is the snapshot of the team’s tenth day of existence. This snapshot just describes the facts in the team on the tenth day of its life and it definitely does not consist the final product with the sole purpose being its own exhibition. What you experience is the final episode of a process that has suddenly frozen. That was the experiment anyway… Κλεάνθης Νεοφύτου/ Cleanthis Neophytou - Ψυχολόγος, Σύμβουλος/ Psychologist, Counsellor BA, BSc, MSc, τηλ.: 99778677, email: nkleanthis@hotmail.com