Tελετουργία - Χαράλαμπος + Βάσω Σεργίου (Λευκωσία)

«Καμιά εμπειρία δεν είναι τόσο ασήμαντη ώστε να μην μπορεί να ενταχθεί σε κάποια τελετουργία και να αποκτήσει έτσι υψηλότερο νόημα»
		Κατά την κοινωνική ανθρωπολογία η τελετουργία συνιστά ιδιωτική ή δημόσια πράξη που ακολουθεί ορισμένο τυπικό και έχει έντονα μαγικό και θρησκευτικό χαρακτήρα. Κατά τη βιολογία συνιστά την τυποποιημένη συμπεριφορά ενός ζωικού οργανισμού, ως απόκριση σε υποκινητή (π.χ. σύζευξη, αναπαραγωγή) Μεταφορικά νοείται κάθε σειρά πράξεων που γίνεται με μεγάλη προσοχή, ακρίβεια και προσήλωση σε συγκεκριμένο τυπικό. Η Τελετουργία είναι ένα σύνολο ενεργειών, με συμβολική αξία, η απόδοση της οποίας ορίζεται συνήθως από μία θρησκεία ή από τις παραδόσεις μιας κοινότητας, τους θρησκευτικούς ή τους πολιτικούς νόμους ακόμα και από τους νόμους της οικογένειας, λόγω της καθολικά αποδεκτής και αντιληπτής αποτελεσματικότητας των ενεργειών αυτών. Έχει την ισχύ να μεταμορφώνει ανθρώπους και καταστάσεις. Επιχειρεί να επιτελέσει, να πραγματοποιήσει και να χειριστεί τα κεντρικά διλήμματα της ανθρώπινης ύπαρξης: την συνέχεια και την σταθερότητα, την ανάπτυξη και την γονιμότητα, το ηθικό και το ανήθικο, την υπέρβαση. Στην τελετουργία ο χρόνος και ο χώρος είναι ιερά μεγέθη και προσδιορίζονται συμβολικά. Ένα τελετουργικό μπορεί να εκτελεσθεί σε τακτά χρονικά διαστήματα, ή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, ή κατά την κρίση των ατόμων, η της κοινότητας. Μπορεί να εκτελεσθεί από ένα μεμονωμένο άτομο, από μια ομάδα ή από ολόκληρη την κοινότητα. Σε αυθαίρετες ή συγκεκριμένες θέσεις, που διατηρούνται ειδικά για το σκοπό αυτό. Μπορεί να γίνει δημόσια ή ιδιωτικά, είτε ενώπιον συγκεκριμένων ανθρώπων. Οι σκοποί των τελετουργικών ποικίλουν. Περιλαμβάνουν την συμμόρφωση με τις θρησκευτικές υποχρεώσεις ή ιδανικά, την ικανοποίηση των πνευματικών ή συναισθηματικών αναγκών, την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών ή μερικές φορές σκοπός είναι ακριβώς η ευχαρίστηση για το ίδιο το τελετουργικό. Περιλαμβάνουν όχι μόνο τις διάφορες ιεροτελεστίες λατρείας και τα μυστήρια των οργανωμένων θρησκειών και λατρειών, αλλά και τις ιεροτελεστίες της μετάβασης ορισμένων κοινωνιών, των όρκων της υποταγής, των προεδρικών εγκαινιάσεων, των γάμων και των κηδειών, των σχολικών «εσπευσμένων» παραδόσεων και των βαθμολογήσεων, συνεδριάσεις των λεσχών, αθλητικές εκδηλώσεις, συμβαλλόμενα μέρη αποκριών, παρελάσεις παλαιμάχων, ακόμη και τα Χριστούγεννα που ψωνίζουμε περισσότερο.
Πολλές δραστηριότητες που εκτελούνται φαινομενικά για συγκεκριμένους λόγους, όπως οι ένορκες δίκες, η εκτέλεση των εγκληματιών, και τα επιστημονικά συμπόσια, φορτώνονται τις καθαρώς συμβολικές ενέργειες που ορίζονται από τους κανονισμούς ή την παράδοση, και έτσι εν μέρει αποκτούν φύση τελετουργικού. Ακόμη και οι κοινές ενέργειες όπως τη χειραψία και το ρητό «γειά σου» είναι τελετουργικά της καθημερινότητας μας. Ακόμα και το κυριακάτικο τραπέζι αποτελεί τελετουργικό. Εν πάση περιπτώσει, ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό γνώρισμα ενός τελετουργικού είναι ότι οι ενέργειες και ο συμβολισμός του δεν επιλέγετε αυθαίρετα από τους εκτελεστές, ούτε υπαγορεύετε από τη λογική ή την ανάγκη, αλλά είτε ορίζεται από τους εκτελεστές, από κάποια εξωτερική πηγή, είτε κληρονομείται ασυναίσθητα από τις κοινωνικές παραδόσεις. Τα μηνύματα που εμπλέκονται ενεργούν σε βιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο που αφορά μεν αλλά παράλληλα υπερβαίνει τη θεωρητική σκέψη. Συνεπώς οι τελετουργίες είναι θεμελιώδους σημασίας για τον πολιτισμό και μπορούν μα χρησιμοποιηθούν προς έλεγχο, υπονόμευση, σταθεροποίηση βελτίωση ή εκφοβισμό ατόμων και ομάδων. Το αν θα χαρακτηρίσουμε μια επιτέλεση ως τελετουργία ή θεατρική πράξη εξαρτάται από το γενικότερο πλαίσιο διεξαγωγής της. Σε μία θεατρική παράσταση το κοινό περισσότερο παρατηρεί παρά δρα, ενώ το όλο γεγονός αποτελεί αυτοσκοπό, δηλαδή επιτελείται για όσους το παρακολουθούν και όχι για μια ανώτερη δύναμη που εποπτεύει ή για κάποιον άλλον απόντα. Αυτή η διάκριση ασφαλώς δεν είναι απόλυτη, αφού οι περισσότερες επιτελέσεις διαθέτουν στοιχεία ψυχαγωγίας, αλλά στοχεύουν εξίσου στην αποτελεσματικότητα. Το έργο του Χαράλαμπου και της Βάσως Σεργίου αποτελεί μιας μικρής διάρκειας εικαστικό δρώμενο. Ένα οπτικοακουστικό βίωμα όπου η προσέγγιση εστιάζει στην ερμηνευτική αξία των τελετουργιών.